Rozpoczynając prowadzenie działalności gospodarczej, przedsiębiorca przede wszystkim powinien dokładnie przeanalizować rynek, rozważyć korzyści i możliwe straty, a także stworzyć dokładny plan działania. Nawiązanie współpracy w ramach franczyzy jest zdecydowanie łatwiejsze, niż budowanie firmy od zera, jednak również wymaga odpowiedniego przygotowania. Franczyzobiorca może stać się osobą niezależną finansowo i spełnić marzenia o prowadzeniu własnego przedsiębiorstwa. Jednak trzeba pamiętać, że prowadzenie własnej firmy wiąże się ze sporym ryzykiem i masą wyzwań. Jak działa system franczyzowy? Z jakimi opłatami się wiąże? Jak rozpocząć działalność na zasadzie franczyzy? Co to właściwie jest? Sprawdź!
Franczyza – co to jest?
Jeśli nie masz świetnego pomysłu na własną markę, a chcesz prowadzić działalność gospodarczą, stać się niezależny finansowo i stale się rozwijać, nawiązanie współpracy w ramach franczyzy może okazać się bardzo dobrym krokiem. Na czym to polega? Jaka jest definicja franczyzy? Działalność prowadzona w ramach franczyzy polega na prowadzeniu biznesu zgodnie z zasadami ustanowionymi przez wybraną firmę, z którą nawiązałeś współpracę.
To tak zwany franczyzodawca, czyli właściciel znanej marki, która cieszy się powszechnym uznaniem i ma szereg lojalnych klientów. Z kolei ty jesteś franczyzobiorcą, czyli osobą otwierającą biznes na zasadach ustalonych przez przedsiębiorstwo. Musisz wywiązać się z zapisów zawartych w umowie. Ten rodzaj współpracy pomiędzy dwoma podmiotami może przynieść wiele korzyści każdej ze stron.
Jak działa franczyza?
Wiesz już, czym jest franczyza. Zanim jednak otworzysz własny biznes w takim systemie, warto wiedzieć dokładnie w jaki sposób taka współpraca funkcjonuje. W rzeczywistości, działa ona jak każdy inny biznes, gdzie franczyzobiorca prowadzi swój sklep, restaurację czy firmę kurierską. Dzięki franczyzie korzysta on jednak ze wszystkich przywilejów, jakie wiążą się z przynależnością do dużej sieci.
Franczyzodawca udostępnia mu prawo do korzystania ze swojego znaku towarowego oraz procedur postępowia i sieci wsparcia znanych jako know-how. Dzięki temu, franczyzobiorca może umieścić logo dużej sieci na przykład na swoim szyldzie, przez co od razu jest rozpoznawalny dla klientów. Likwiduje do konieczność “wybicia się” na rynku, jako że początku istnienia funkcjonuje on jako dobrze znana marka.
W zamian za to, franczyzobiorca uiszcza (najczęściej) comiesięczną opłatę, a ponadto wnosi opłatę wstępną (licencyjną), a czasami również opłatę na wspólny fundusz marketingowy.
Zanim zaczniesz – najważniejsze pojęcia
- Franchising – (z języka angielskiego) franczyza. To nazwa często używana wymiennie z polskim określeniem.
- Umowa franczyzy – umowa nieregulowana, która określa zasady współpracy pomiędzy franczyzodawcą a franczyzobiorcą. Powinna regulować m.in. kwestie takie jak: wysokość opłat licencyjnych oraz marketingowych, zasady przystąpienia do umowy, a tym samym systemu franczyzowego, obszar, na którym będzie działać współpracy franczyzowej, czas trwania umowy, prawa i obowiązki stron, zabezpieczenie znaków towarowych i wszelkich oznaczeń, określenie działalności konkurencyjnej, szkolenia, czy umowne kary.
- Franczyzodawca – właściciel produktu lub usługi, który odpłatnie umożliwia franczyzobiorcy korzystanie ze swojego zanku towarowego oraz know-how.
- Franczyzobiorca – osoba, która odpłatnie korzysta ze znaku towarowego i know-how franczyzodawcy w prowadzeniu swojego biznesu.
- Pakiet franczyzowy – całość elementów takich jak: prawo do korzystania z marki, know-how, podręcznik operacyjny, określenie usług świadczonych przez franczyzodawców na rzecz franczyzobiorców, opłaty franczyzowe.
- Podręcznik operacyjny – spis najważniejszych procedur potrzebnych do kierowana franczyzą, zawiera: procedury organizacyjne, formularze, lista pracowników franczyzodawcy oraz spis ważnych numerów telefonów.
- Opłata wstępna – jednorazowa opłata ponoszona przez franczyzobiorcę przy wstępowaniu do franczyzy.
- Bieżąca opłata franczyzowa – zazwyczaj comiesięczna opłata na rzecz franczyzodawcy. Jest określana w formie procentu od obrotów.
- Opłata na wspólny fundusz marketingowy – jak sama nazwa wskazuje, to regularna opłata w ramach której franczyzobiorca “dokłada się” do działań marketingowych. Nie w każdej umowie występuje.
Rodzaje franczyzy
Wiesz już, co to franczyza. Można podzielić ją pod względem różnych kryteriów, w związku z tym nie ma jednego konkretnego podziału na rodzaje.
Poniżej znajdziesz jeden z najbardziej podstawowych podziałów:
Franczyza handlowa
W ramach takiej współpracy franczyzobiorca sprzedaje określone towary, które udostępnione są przez jego partnera biznesowego. Sprzedaż towarów odbywa się w ramach ustalonych przez strony zasad. Występuje w branżach takich jak:
- artykuły spożywcze i przemysłowe,
- apteki i artykuły zdrowotne,
- odzież i obuwie,
- kosmetyki, biżuteria, upominki,
- artykuły dla domu i ogrodu,
- elektronika,
- stacje paliw.
Franczyza usługowa
W ramach takiej współpracy franczyzobiorca może korzystać ze znaków towarowych, zna tajne receptury, oprogramowanie wykorzystywane w przedsiębiorstwie, a także zna metody świadczenia usług i model obsługi klienta. Obejmuje ona następujące branże:
- gastronomia,
- edukacja,
- usługi dla biznesu i internet,
- uroda i fitness,
- turystyka i hotele,
- nieruchomości,
- usługi dla klientów indywidualnych,
- finanse i bankowość,
- doradztwo prawne i gospodarcze.
Inne rodzaje franczyz
Najszerszy i najbardziej podstawowy, podział na handlową i usługową nie jest jedynym sposobem, w jaki dzielimy franczyzy. Popularnymi rozróżnieniami są również te na organizację systemu i rodzaj “know-how” franczyzobiorcy. Bliżej zapoznasz się z nimi poniżej.
Organizacja systemu
Kolejnym sposobem, w jaki możemy sklasyfikować rodzaje franczyz, jest organizacja systemu, w jakim funkcjonując. Najprościej mówiąc, chodzi tutaj o strukturę istniejącą pomiędzy franczyzodawcą a franczyzobiorcą i zasięg przekazywanych uprawnień. Wyróżniane rodzaje to:
- franczyza bezpośrednia – franczyzodawca zawiera umowę bezpośrednio z franczyzobiorcą, samodzielnie nadzoruje działania, zapewnia szkolenia itd;
- franczyza wielokrotna – franczyzobiorca zyskuje wyłączność na tworzenie jednostek franczyzowych na określonym terenie;
- masterfranczyza – franczyzobiorca uzyskuje wyłączność na korzystanie z pakietu franczyzowego na określonym terenie, przejmując wiele z obowiązków franczyzodawcy;
- przedstawicielstwo regionalne – przedstawiciel regionalny wyszukuje nowych franczyzobiorców, zajmuje się reklama lokalną, szkoleniami i nadzórem nad franczyzobiorcami w imieniu franczyzodawcy.
Know-how franczyzobiorcy
„Know-how” to określenie na całokształt wiedzy technicznej, w tym przypadku przekazywanej zazwyczaj w formie podręcznika operacyjnego, zawierającego takie elementy jak procedury organizacyjne, formularze, lista pracowników franczyzodawcy oraz spis ważnych numerów telefonów. W zależności od tego, jak szerokim zakresem wiedzy dzieli się franczyzodawca, a więc jak kompleksowego działania oczekuje, franczyzy dzielimy na:
- franczyza dystrybucji produktu – franczyzodawca udostępnia swój asortyment i prawo do jego sprzedaży czy też świadeczenia usług;
- franczyza koncepcji działalności – franczyzodawca udostępnia nie tylko swój asortyment, a know-how dotyczące całości prowadzenia przedsiębiorstwa.
Umowa franczyzy
Zasady działania franczyzy – co to jest, już wiesz – zależą od konkretnych zapisów znajdujących się w umowie zawartej pomiędzy franczyzodawcą a franczyzobiorcą. To kwestie indywidualne i z pewnością różnią się w zależności od konkretnej firmy. Można jednak wyróżnić kilka stałych kwestii, które dotyczą umowy franczyzowej.
Osoba otwierająca działalność na zasadach franczyzy otrzymuje możliwość korzystania między innymi z:
- nazwy firmy – możliwość korzystania z oficjalnej nazwy przedsiębiorstwa;
- loga firmy – możliwość używania loga;
- know-how – wiedza dotycząca tego, jak prowadzić markę, informacje o tym, skąd pozyskiwać produkty, towary, informacje dotyczące przepisów na dania w przypadku restauracji, zasady obsługi klientów itd., ta wiedza z pewnością jest bardzo cenna dla początkującego przedsiębiorcy;
- pomocy biznesowej – osoba otwierająca działalność w ramach franczyzy w większości przypadków może liczyć na merytoryczne wsparcie ze strony swojego partnera biznesowego. Porady dotyczące dostawców, asortymentu, marketingu i wielu innych kwestii z pewnością są nieocenione.
Wiesz już, jakie korzyści z otwarcia biznesu na zasadach franczyzy ma franczyzobiorca. Powstaje jednak pytanie, jakie korzyści taki biznes niesie dla franczyzodawcy, który dzieli się swoją marką i wiedzą. Oczywiście druga strona na samym początku otrzymuje opłatę za licencję, a następnie co miesiąc otrzymuje tak zwaną opłatę franczyzową, czyli pewien procent od dochodów firmy. Zdecydowanie można powiedzieć, że to bardzo uczciwy układ, który jest korzystny dla każdej ze stron.
Franczyzy w Polsce
Chociaż nie zawsze jesteśmy tego świadomi, franczyzy otaczają nas z każdej strony. Większość osób zdaje sobie sprawę, że w takim systemie działają Żabka czy McDonald’s, ale większym zaskoczeniem może być fakt, że franczyzodawcą został np. bank Millenium. Skoro są tak popularne, to co jeszcze warto o nich wiedzieć? Poznaj koszty franczyz w Polsce i ich zarobki. Które cieszą się największą popularnością?
Koszt franczyzy w Polsce
Koszta franczyzy w Polsce są bardzo różne – istnieją programy, w których opłata licencyjna wynosi zaledwie złotówkę, podczas gdy są takie, które od franczyzobiorcy wymagają wkładu rzędu niemal 2 milionów. Trzeba jednak pamiętać, że wkład własny we franczyzę to nie tylko opłata wstępna. Podczas gdy niektóre sieci zapewniają lokal, inne tę odpowiedzialność pozostawiają franczyzobiorcy.
Przyjrzyjmy się różnym opcjom dostępnym w Polsce:
- Żabka – opłata wstępna wynosi od 5 tysięcy złotych, franczyzobiorca zapewna w pełni umeblowany lokal i gwarantuje 16 tysięcy złotych przychodu miesięcznie;
- McDonalds – wkład własny to astronomiczne 1,8 miliona złotych, które muszą być nieobciążone, to znaczy pochodzić bezpośrednio z majątku franczyzobiorcy. Są także dodatkowe wymagania, takie jak wyższe wykształcenie i doświadczenie w zarządzaniu;
- InPost – franczyzobiorcą może zostać każdy, kto prowadzi sklep lub gabinet usługowy, a InPost nie wymaga wkładu własnego. W przypadku przekroczenia ustalonego progu dochodów opłata licencyjna wynosi 30 zł;
- Carrefour – w zależności od formatu sklepu, franczyzobiorca musi być gotowy na wkład własny od 10 do 120 tysięcy złotych;
- Stava – firma zajmująca się dowozem z restauracji i sklepów oferuje franczyzę za 10 tysięcy złotych.
Najlepiej zarabiające franczyzy
Za najlepiej zarabiające franczyzy uważa się te dużych marek, takich jak:
- McDonald’s,
- Subway,
- Carrefour,
- Alior Bank,
- PKO Bank Polski.
Najpopularniejsze franczyzy w Polsce
Najpopularniejsze franczyzy w Polsce są nam wszystkim dobrze znane. Pierwsza dziesiątka to:
- Żabka
- Carrefour Express
- McDonald’s
- Subway
- AlCapone
- Esotiq
- epaka.pl
- Monetia
- ABC na kółkach
- Apteka Centrum Zdrowia
Zalety i wady franczyzy w Polsce
Koncepcja prowadzenia własnej firmy w ramach franczyzy to bardzo zachęcająca wizja szczególnie dla młodych i jeszcze niedoświadczonych przedsiębiorców. Jednak trzeba pamiętać, że taki model biznesowy ma zarówno zalety, jak i wady.
Zalety franczyzy w Polsce
Do głównych zalet franczyzy w Polsce można zaliczyć między innymi:
- franczyzobiorca zyskuje poczucie bezpieczeństwa, gdyż otwiera firmę bazującą na gotowym produkcie, marce, która jest znana i ma szerokie grono odbiorców. Nie musi od początku planować koncepcji marki, działań marketingowych i wielu innych ważnych kwestii. Korzysta z gotowych i sprawdzonych rozwiązań, na każdym etapie otrzymuje wsparcie od franczyzodawcy;
- franczyzobiorca nie musi mieć ogromnego wkładu własnego na początkowym etapie prowadzenia firmy. Otrzymuje gotową markę, logo, nazwę, know-how;
- franczyzobiorca nie musi samodzielnie negocjować stawek z dostawcami i innymi współpracownikami. W większości przypadku atrakcyjne stawki ustalane są przez franczyzodawcę, który będąc już dużym i znanym graczem na rynku z pewnością jest w stanie znacznie więcej osiągnąć w tym zakresie;
- franczyzodawca może rozwijać swoją markę, sprawiaj, że staje się ona coraz bardziej rozpoznawalna, trafia do różnych miast w Polsce lub na świecie;
- czerpie korzyści finansowe z sukcesów i zysków swoich partnerów.
Wady franczyzy w Polsce
Do głównych wad franczyzy w Polsce można zaliczyć między innymi:
- otwieranie własnego biznesu zawsze wiąże się z pewnym ryzykiem, nawet jeśli odbywa się to na zasadach franczyzy;
- franczyzobiorca musi być przygotowany na poniesienie pewnych kosztów związanych z rozpoczęciem prowadzenia działalności. Będzie dzielił się również z franczyzodawcą pewnym procentem z osiąganych zysków;
- franczyzobiorca musi wywiązywać się z umowy zawartej ze swoim biznesowym partnerem i przestrzegać zasad ustalonych przez firmę;
- franczyzodawcy często trudno jest kontrolować, choć w minimalnym stopniu swoich partnerów, którym udzielona została licencja, szczególnie jeśli ma to miejsce poza granicami kraju;
- franczyzodawca może obawiać się o to, że jego partner podejmie działania niezgodne z wizją marki, co wpłynie niekorzystnie na jej wizerunek.
Jeśli szukasz sprawdzonego pomysłu na biznes, działalność w ramach franczyzy może okazać się strzałem w dziesiątkę. Mimo wszystko przedsiębiorca powinien być przygotowany finansowo, niezbędna jest również odpowiednia wiedza i umiejętności, które pozwolą mu odnaleźć się w świecie biznesu.
Przykłady franczyzy – pomysł na biznes
W Polsce istnieje wiele firm działających na podstawie modelu franczyzy. Co to daje obu stronom? Nie da się zaprzeczyć, że niesie on wiele korzyści dla każdej ze strony umowy. Franczyzobiorca prowadzi biznes i musi się stosować do zasad określonych w umowie, może korzystać z wypracowanego wizerunku marki, więc jest mniejsze ryzyko poniesienia porażki. Z kolei franczyzodawca czerpie zyski z sukcesu i dochodów swojego partnera. Jedną z najbardziej znanych sieci franczyzowych jest sklep Żabka, a także McDonald’s.
Jeśli zastanawiasz się nad otwarciem własnej działalności, zdecydowanie warto rozważyć biznes franczyzowy. Podjęcie działalności na zasadzie franczyzy niesie ze sobą wiele korzyści i minimalizuje ryzyko niepowodzenia. Franczyzobiorca otrzymuje możliwość korzystania z nazwy, loga i know-how firmy.
